در مطلب قبلی، یکی از انواع اوراق مالی اسلامی با نام اوراق سفارش ساخت توضیح داده شد. در این مطلب، اوراق منفعت توضیح داده میشود.
اوراق بهادار با نامی است که نشاندهندۀ مالکیت مشاع دارندۀ آن بر مقدار معینی از منافع آتی حاصل از به کارگیری داراییها یا ارائه خدمات معین و هر گونه حقوق معین قابل نقل و انتقال برای یک دورۀ زمانی مشخص است. این اوراق قابل معامله در بورسها یا بازار خارج از بورس میباشد.
منفعت، عواید مستمر حاصل از دارایی معین یا حق استفاده از خدمات یا سایر حقوق قابل نقل و انتقالی است که مبنای انتشار اوراق منفعت قرار میگیرد.
شرکت «الف»، شرکت حمل و نقلی است که سابقۀ تاریخی ۲۰ ساله دارد. این شرکت هر ساله ۲۰۰ میلیارد تومان درآمد دارد و پیشبینی میشود طی سالهای آتی این شرکت فعالیت خود را ادامه داده و ۲۲۰ میلیارد تومان عایدی داشته باشد. حال این شرکت قصد دارد یک دستگاه اتومبیل سنگین به داراییهای خود اضافه کند اما وجه لازم برای تأمین این دارایی را ندارد بنابرین نیاز به تأمینمالی دارد. از آنجایی که این شرکت منافع مستمر آتی دارد میتواند منافع ۲ سال آیندۀ خود را تنزیل کرده و در حال حاضر به فروش رساند. در واقع میتواند ۴۴۰ میلیارد تومان عواید آتی خود را که طی ۲ سال بعد بدست خواهد آورد را در حال حاضر به مبلغ ۴۰۰ میلیارد تومان به فروش رساند و برای این کار میتواند از انتشار اوراق منفعت استفاده کند.
نکته: بانی اوراق منفعت میتواند شرکتهای سهامی، شهرداریها، نهادها و مؤسسات عمومی غیر دولتی، شرکتهای دولتی و ... باشند اما برای شرکتهای تضامنی، شرکت با مسئولیت محدود و شرکتهای تک مالکی اوراق منفعت منتشر نمیشود.
فرآیند انتشار اوراق منفعت به صورت زیر توضیح داده میشود:
نهاد مالی که مجوز عرضه دارد، از سازمان بورس مجوز انتشار اوراق را دریافت میکند. با دریافت مجوز از سازمان، به این اوراق SPV اختصاص داده میشود. SPV به عنوان ناشر، اوراق منفعت را منتشر میکند. با فروش این اوراق به مردم، پول را از مردم دریافت میکند و در اختیار شرکت بانی قرار میدهد. شرکت بانی نیز با عقد یک قرارداد محضری، آن بخش از منافع آتی خود را به نام شرکت SPV به وکالت از دارندگان اوراق در میآورد. بعد از عقد این قرارداد، شرکت بانی، درآمدهای بدست آمده را به نهاد واسط واگذار کرده و نهاد واسط وجه مورد نظر را به شرکت سپردهگذاری مرکزی و سپردهگذاری نیز آن را به سرمایهگذاران پرداخت میکند. آخرین کوپن سود با سررسید اوراق همراه است. همیشه با پرداخت آخرین کوپن مبلغ ۱۰۰ هزار تومان نیز پرداخت شده و اوراق تسویه میشوند و قرارداد واگذاری منافع نیز بلااثر میشود.
شکل (۱): فرآیند انتشار